Jeśli zastanawiasz się nad wprowadzeniem kontroli wewnętrznej do swojego zakładu, ale nie posiadasz w pełni wyposażonego laboratorium, to nie musisz porzucać swoich planów – obecne na rynku testy mikrobiologiczne pozwalają badać obecność mikroorganizmów już przy minimalnym zapleczu logistycznym. Z tego artykułu dowiesz się na jakie rozwiązania skorzystać i jak postawić pierwsze kroki w stronę wewnętrznej kontroli mikrobiologicznej.
Dlaczego wewnętrzna kontrola jest tak ważna?
Okresowe badania czystości środowisk produkcyjnych oraz wyrobów w akredytowanych podmiotach mają pewną wadę – najczęściej możemy się na to przygotować. To znaczy, że badane powierzchnie mogą zostać umyte na ten czas lepiej i dokładniej, a przecież chcemy, by nasz zakład gwarantował bezpieczną żywność zawsze, nie tylko podczas audytów.
Ponadto czas od pobrania próbki do otrzymania wyników to najczęściej kilka dni. Gdy chcemy ocenić skuteczność procesu mycia, chcielibyśmy uzyskać wyniki jak najszybciej, by podczas ewentualnych niedociągnięć w tym zakresie jak najszybciej wykluczyć zagrożenie.
Między innymi z tego względu kontrola wewnętrzna jest naszym sprzymierzeńcem, pozwala nam na rzetelniejsze utrzymywanie bezpieczeństwa mikrobiologicznego oraz na szybsze reagowanie w przypadku zlokalizowania źródła kontaminacji, a tym samym uchronić nas od kosztów i problemów, do których może prowadzić.
Krok 1 – Osobne pomieszczenie
Najważniejszym wymogiem, którego nie da się pominąć, to osobne pomieszczenie wydzielone jako nasze laboratorium. Wielkość pomieszczeń laboratoryjnych powinna być dostosowana do ilości wykonywanych analiz i ogólnej, wewnętrznej organizacji laboratorium. Szczegóły określające te zasady powinny być zgodne z zasadami Dobrej Praktyki Laboratoryjnej (GLP) oraz normami ISO 7218 i PN-EN 14056:2003.
jeśli skala analiz mikrobiologicznych w Twojej firmie jest niewielka, to możliwe jest prowadzenie wszystkich czynności – od przyjęcia próbki, przez analizę, aż po odczyt wyników – w jednym pomieszczeniu, ale pod pewnymi warunkami.
Laboratorium w jednym pomieszczeniu:
- Strefa czysta i brudna: Nawet w jednym pomieszczeniu trzeba wydzielić (nawet symbolicznie, np. blatami, parawanem, oznaczeniami) strefy czystą i brudną. Na przykład: strefa „brudna” – przyjmowanie i przygotowanie próbek, strefa „czysta” – inkubacja, odczyty, dokumentacja.
- Odpowiednia wentylacja i wyposażenie: Musi być zapewniona dobra wentylacja oraz umywalka w pomieszczeniu lub bardzo blisko niego.
- Minimalizacja ryzyka skażenia: Przestrzeganie procedur higienicznych (dezynfekcja powierzchni roboczych, wymiana rękawiczek, stosowanie jednorazowych materiałów). Brak dostępu osób postronnych do pomieszczenia.
Zarządzanie odpadami biologicznymi
Kolejną ważną kwestią są odpady biologiczne generowane podcza analiz. Generalnie najprostszym rozwiązaniem to umowa z zewnętrzną firmą, zajmującą się takimi usługami. Nie zwalnia nas to jednak z pewnych zasad, które musimy przestrzegać:
- Odpady zakaźne (np. zużyte podłoża, rękawiczki, pipety, próbki) zbiera się: do czerwonych worków (z oznaczeniem „materiał zakaźny”), do sztywnych pojemników na odpady ostre (np. igły, szkiełka). Pojemniki muszą być nieprzeciekające, odporne na wilgoć i oznakowane zgodnie z przepisami.
- Magazynowanie tymczasowe: Odpady mogą być przechowywane maksymalnie 72 godziny (3 doby) w miejscu powstawania. Muszą być przechowywane w wydzielonym, zamkniętym pomieszczeniu lub szafce, niedostępnym dla osób postronnych.
- Dokumentacja: interesujący nas kod odpadu 18 01 03 (odpady zakaźne),
- Zgłoszenia firmy w BDO
- Prowadzenia ewidencji (nawet uproszczonej)
- Przechowywania kopii KPO przez 5 lat.
Szczegółowe informacje możemy znaleźć w poniższych podstawach prawnych:
- Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. 2022 poz. 699).
- Rozporządzenie Ministra Klimatu z dnia 23 grudnia 2019 r. w sprawie katalogu odpadów (m.in. kod 18 01 03 – odpady zakaźne).
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 5 października 2017 r. – szczegółowe zasady unieszkodliwiania odpadów medycznych.
Szybkie i łatwe testy mikrobiologiczne
Klasyczna mikrobiologia przeprowadzana na szalkach petriego może stawiać pewne wyzwania. Przygotowywanie pożywek we własnym zakresie wymaga dobrze wyposażonego laboratorium, umiejętności pracy w warunkach sterylnych, oraz najczęściej przygotowania rozcieńczeń. Nawet jeśli będziemy korzystać z gotowych płytek – szalki petriego zajmują dość dużo miejsca, czy to podczas przechowywania, czy inkubacji.
Istnieją jednak rozwiązania idealnie sprawdzające się w przypadku ograniczonego dostępu do laboratorium, miejsca czy sprzętu i szybkie testy mikrobiologiczne. Szczegóły opisanych produktów znajdą Państwo w zakładce „Szybka mikrobiologia„.
Płytki odciskowe Contact Slide
Bardzo popularne i pomocne narzędzie, szczególnie w zakresie kontroli skuteczności mycia powierzchni produkcyjnych oraz dłoni. Dostępne warianty pozwalają na badanie najważniejszych grup mikroorganizmów – bakterie tlenowe, grzyby i pleśnie czy pseudomonas.
Co najistotniejsze, produkt ten wymaga jedynie kontaktu z badaną powierzchnią i inkubacji (producent posiada niewielkie, dedykowane urządzenie w niewielkiej cenie, idealne dla małych laboratoriów zakładowych). Umożliwia to prowadzenie skutecznej kontroli wewnętrznej z minimalnym progiem inwestycyjnym.
Ponadto wzrost bakterii na pożywce odbywa się w zakręcanej, plastikowej tubce, która dodatkowo ułatwia utrzymanie sterylnych warunków pracy w laboratorium.
Wymazówki Contam Swab
Potężne narzędzie umożliwiające wykrywanie Salmonelli spp. i Listerii spp., a także batkerii tlenowych oraz grzybów i pleśni. Wymaga jedynie kontaktu z badaną powierzchnią oraz inkubacji.
Obecność bakterii rozpoznamy po zmianie koloru pożywki, której składniki są przez nie metabolizowane. Wysoka czułość, prostota i niewielkie rozmiary sprawiają, że jest to idealne rozwiązanie dla nieposiadających laboratorium zakładów, w których zagrożenie kontaminacji Listerią czy Salmonellą jest szczególnie wysokie
Płytki Microfast
Płytki gotowe do użycia MicroFast® to sprawdzone rozwiązanie do przeprowadzenia analiz mikrobiologicznych w sektorze spożywczym. Metoda umożliwia szybkie i dokładne oznaczenie ilościowe drobnoustrojów wskaźnikowych w żywności, zapewniając spójne i wiarygodne wyniki badań.
Innowacyjność płytek MicroFast polega m.in. na wyeliminowaniu konieczności przygotowania podłoży agarowych, usprawnieniu przeprowadzenia analiz mikrobiologicznych oraz skróceniu czasu do wydania wyniku. Płytki MicroFast® są gotowe do użycia, zawierają rozpuszczalny w wodzie środek żelujący, ustandaryzowaną mieszaninę substancji odżywczych i chromogennych, które umożliwiają wzrost drobnoustrojów.
Rozpocznij kontrolę mikrobiologiczną z BIOING!
Mamy nadzieję, że niniejszy artykuł rozwiał wątpliwości, oraz dostarczy Państwu niezbędnych informacji w zakresie pierwszych kroków w kontroli jakości. Jeśli będą Państwo planować rozwój firmy o wewnętrzną kontrolę mikrobiologiczną, serdecznie zapraszamy do kontaktu, szybkie testy mikrobiologiczne dostępne w naszej ofercie z pewnością ułatwią zadanie. Natomiast nasi specjaliści z miłą chęcią pomogą Państwu w zaplanowaniu tego kroku i podzielą się swoim doświadczeniem.